განმარტა: ნაბიჯ-ნაბიჯ, როგორ ათეთრებს სტრესი ჩვენს თმას
ჟურნალ Nature-ში გამოქვეყნებულ ახალ კვლევაში ჰარვარდის უნივერსიტეტის მკვლევარები აღწერენ მექანიზმს, რომელიც იწვევს ნაცრისფერს სტრესის დროს. მოკლედ: სტრესი ააქტიურებს გარკვეულ ნერვებს, რაც მუდმივად აზიანებს ღეროვან უჯრედებს, რომლებიც წარმოქმნიან პიგმენტებს თმის ფოლიკულებში.
მკვლევარებმა დაადგინეს, რომ სტრესი იწვევს სიმპათიკურ ნერვებს ათავისუფლებს ქიმიურ ნივთიერებას, რომელსაც ეწოდება ნორეპინეფრინი. ეს აღმოჩნდა დამნაშავე. როდესაც თმა ასაკთან ერთად ნაცრისფერი ხდება, ეს იმის გამო ხდება, რომ სხეულმა დაიწყო პიგმენტების დაკარგვა, რომლებიც თმას ფერს ანიჭებენ. თუმცა, აქამდე გაურკვეველი იყო, რატომ ხდება თმა ხანდახან ნაცრისფერი ნაადრევად და მოულოდნელად. ამას ეწოდება მარი ანტუანეტის სინდრომი; ამბობენ, რომ საფრანგეთის დედოფლის თმა 38 წლის ასაკში, 1793 წელს სიკვდილით დასჯამდე ღამით გაცრისფერდა. ბევრ ადამიანს ასევე აქვს პირადი ანეკდოტები სტრესის შესახებ, რომელიც იწვევს თმის უეცარ გაცხელებას.
ახლა მეცნიერებამ შესაძლოა საბოლოოდ გაარკვია მიზეზი. ახალ კვლევაში ჟურნალ Nature-ში (shorturl.at/fFL69), ჰარვარდის უნივერსიტეტის მკვლევარები აღწერენ მექანიზმს, რომელიც იწვევს ნაცრისფერს სტრესის დროს. მოკლედ: სტრესი ააქტიურებს გარკვეულ ნერვებს, რაც მუდმივად აზიანებს ღეროვან უჯრედებს, რომლებიც წარმოქმნიან პიგმენტებს თმის ფოლიკულებში.
როგორ მუშაობს სტრესულ თაგვზე ექსპერიმენტები
თაგვებზე ექსპერიმენტებისას მკვლევარებმა დაათვალიერეს და აღმოფხვრა სხვადასხვა შესაძლო მიზეზი. ერთ-ერთი ჰიპოთეზა იყო, რომ სტრესი იწვევს იმუნურ შეტევას პიგმენტის მწარმოებელ უჯრედებზე, მაგრამ მკვლევარებმა დაადგინეს, რომ იმუნური უჯრედების გარეშე თაგვებმაც აჩვენეს თმის ჭაღარა. ჰორმონ კორტიზოლთან ექსპერიმენტებმაც ჩიხში მიაღწია.
მკვლევარებმა საბოლოოდ იპოვეს პასუხი ნერვებში, რომლებიც იწვევენ ბრძოლა-ან-გაქცევის პასუხს. ეს ეხება იმას, თუ როგორ რეაგირებს სხეული საშინელ მოვლენაზე ან საფრთხეზე. იგი ხასიათდება ჰორმონების გამოყოფით, რომლებიც ამზადებენ სხეულს სიტუაციის დასაძლევად ან გასაქცევად.
ნერვებს, რომლებიც იწვევენ ამ რეაქციას, ეწოდება სიმპათიკური ნერვული სისტემა.
მაშ, რა ხდება?
მკვლევარებმა დაადგინეს, რომ სტრესი იწვევს სიმპათიკურ ნერვებს ათავისუფლებს ქიმიურ ნივთიერებას, რომელსაც ეწოდება ნორეპინეფრინი. ეს აღმოჩნდა დამნაშავე.
თმის ფოლიკულში გარკვეული ღეროვანი უჯრედები მოქმედებენ როგორც პიგმენტის მწარმოებელი უჯრედების რეზერვუარები. როდესაც თმა აღდგება, ზოგიერთი ღეროვანი უჯრედი გარდაიქმნება პიგმენტის მწარმოებელ უჯრედებად.
როდესაც სტრესი იწვევს სიმპათიკურ ნერვებს ნორეპინეფრინის გამოყოფას, მკვლევარებმა დაადგინეს, რომ ქიმიური ნივთიერება, თავის მხრივ, იწვევს ღეროვანი უჯრედების გადაჭარბებულ გააქტიურებას. შემდეგ ყველა ღეროვანი უჯრედი გარდაიქმნება პიგმენტის წარმომქმნელ უჯრედებად და ეს ამცირებს რეზერვუარს.
სულ რამდენიმე დღის შემდეგ, პიგმენტის აღმდგენი ღეროვანი უჯრედები დაიკარგა. როგორც კი ისინი გაქრება, თქვენ აღარ შეძლებთ პიგმენტების რეგენერაციას. დაზიანება მუდმივია, ამბობს უფროსი ავტორი ია-ჩიეჰ ჰსუ, ღეროვანი უჯრედების და რეგენერაციული ბიოლოგი ჰარვარდიდან.
თაგვები და ადამიანები
არსებობს რამდენიმე მიზეზი, რის გამოც მეცნიერები იყენებენ თაგვებს ლაბორატორიული ექსპერიმენტებისთვის. თაგვები ადვილად დასაბინავებელია, ადვილად დასამუშავებელი და ხშირად განიხილება იდეალურად ადამიანებზე ზეგავლენით კვლევისთვის, რადგან ისინი ძალიან ჰგვანან ადამიანებს გენეტიკური და ბიოლოგიური მახასიათებლებით და ქცევით. მაგრამ რამდენად დარწმუნებული შეიძლება იყოს, რომ ადამიანის სხეული გაიმეორებს სტრესის რეაქციას, რომელიც თაგვებმა აჩვენეს, რაც თმის შეფერილობას იწვევს?
ეს არის სფერო, რომელსაც მეტი კვლევა სჭირდება, თქვა ჰსუმ ელექტრონული ფოსტით, როდესაც ეს კითხვა დაუსვეს. მიუხედავად იმისა, რომ ჩვენ ვიმედოვნებთ, რომ ურთიერთობა მჭიდრო იქნება, ამ ეტაპზე არ გვაქვს საბოლოო მტკიცებულება. მიზეზი, რის გამოც ჩვენ ვიმედოვნებთ, რომ მექანიზმები დაკავშირებულია არის ის, რომ ორივე ეს სისტემა (პიგმენტის მწარმოებელი ღეროვანი უჯრედები და სიმპათიკური ნერვი) ძალიან ჰგავს თაგვებსა და ადამიანებში, თქვა მან.
უფრო დიდი სურათი
მკვლევარები იმედოვნებენ, რომ მათ აღმოჩენებს შეიძლება ჰქონდეს უფრო ფართო გავლენა.
ჩვენი კვლევა აჩვენებს სტრესის გავლენას ღეროვან უჯრედებზე - და გვაინტერესებს, შეიძლება თუ არა სხეულის სხვა ღეროვანი უჯრედებიც დაზარალდეს. ეს კვლევა გადამწყვეტია იმისთვის, რომ დაეხმაროს მეცნიერებს იმის გაგებაში, თუ როგორ მოქმედებს სტრესი ორგანიზმის ღეროვან უჯრედებზე და როგორ მოქმედებს სტრესი სხვადასხვა ქსოვილებზე. ვიმედოვნებთ, რომ ჩვენი ნამუშევარი დაეხმარება სხვა მკვლევარებს ამ მნიშვნელოვანი, მაგრამ ნაკლებად შესწავლილი სფეროს შესწავლაში. იმის გაგება, თუ როგორ მოქმედებს სტრესი ღეროვან უჯრედებზე, აუცილებელია მომავალი ინტერვენციების შემუშავებისთვის, რომლებიც უსაფრთხო და ეფექტურია, თქვა ჰსუმ.
გასაგებად რომ ვთქვათ, ეს არის ფუნდამენტური აღმოჩენა სტრესისა და ღეროვანი უჯრედების ბიოლოგიის შესახებ და არა მკურნალობის ამ მომენტში.
არ გამოტოვოთ Explained | სათქმელი რიცხვები: ზვიგენის თავდასხმები კლებულობს გლობალურად; 64 არაპროვოცირებული კბენა 2019 წელს
ᲒᲐᲣᲖᲘᲐᲠᲔᲗ ᲗᲥᲕᲔᲜᲡ ᲛᲔᲒᲝᲑᲠᲔᲑᲡ:
