განმარტა: ევროპის კოსმოსური სააგენტოს EnVision მისია ვენერაზე

EnVision არის ESA-ს მისია ნასას წვლილით. სავარაუდოდ, ის 2030-იან წლებში გამოვა.

მხატვრის შთაბეჭდილება ESA-ს EnVision მისიაზე ვენერაზე. (წყარო: ევროპის კოსმოსური სააგენტო)

NASA-ს კვალდაკვალ, ევროპის კოსმოსურმა სააგენტომ (ESA) ხუთშაბათს გამოაცხადა, რომ მან აირჩია EnVision, როგორც მისი შემდეგი ორბიტა, რომელიც ეწვევა ვენერას 2030-იან წლებში. გასულ კვირას, ნასამ აირჩია ორი მისია პლანეტა ვენერაზე, დედამიწის უახლოეს მეზობელზე. მისიები სახელწოდებით DAVINCI+ და VERITAS შეირჩა მათი სამეცნიერო ღირებულების პოტენციალისა და განვითარების გეგმების მიზანშეწონილობის საფუძველზე. ნასა სავარაუდოდ გამოყოფს 500 მილიონ დოლარს თითოეულ ამ მისიაზე, რომელიც 2028-2030 წლებში დაიწყება.

რა არის EnVision?

EnVision არის ESA-ს მისია ნასას წვლილით. სავარაუდოდ, ის 2030-იან წლებში გამოვა. EnVision-ის გაშვების ყველაზე ადრეული შესაძლებლობა არის 2031 წელი, რასაც მოჰყვება 2032 და 2033. Ariane 6-ის რაკეტაზე გაშვების შემდეგ კოსმოსურ ხომალდს დაახლოებით 15 თვე დასჭირდება ვენერამდე მისვლას და კიდევ 16 თვე დასჭირდება ორბიტის ცირკულაციის მიღწევას.

კოსმოსურ ხომალდს ექნება ინსტრუმენტების მთელი რიგი, რათა შეისწავლოს პლანეტის ატმოსფერო და ზედაპირი, დააკვირდეს ატმოსფეროში აირებს და გააანალიზოს მისი ზედაპირის შემადგენლობა. NASA-ს მიერ მოწოდებული რადარი ხელს შეუწყობს ზედაპირის გამოსახულებასა და რუკას.

EnVision მოჰყვება ESA-ს ხელმძღვანელობით სხვა მისიას ვენერაში, სახელწოდებით 'ვენერა ექსპრესი' (2005-2014), რომელიც ფოკუსირებულია ატმოსფერულ კვლევაზე და მიუთითებს პლანეტის ზედაპირზე ვულკანურ ცხელ წერტილებზე. გარდა ამისა, იაპონური კოსმოსური ხომალდი აკაცუკი ასევე სწავლობს პლანეტის ატმოსფეროს 2015 წლიდან.

რატომ არიან მეცნიერები დაინტერესებული ვენერას შესწავლით?

ESA-ს მისიის ბირთვს წარმოადგენს კითხვა, თუ როგორ განვითარდნენ დედამიწა და ვენერა ერთმანეთისგან ასე განსხვავებულად, იმის გათვალისწინებით, რომ ისინი დაახლოებით ერთნაირი ზომისა და შემადგენლობის არიან. ვენერა არის ყველაზე ცხელი პლანეტა მზის სისტემაში სითბოს გამო, რომელიც მოქცეულია მისი სქელი ღრუბლის საფარით.

რა ისტორია განიცადა ვენერამ ამ მდგომარეობამდე მისასვლელად და წინასწარმეტყველებს თუ არა ეს დედამიწის ბედს, თუ მასაც დაემართა კატასტროფული სათბურის ეფექტი? ვენერა ჯერ კიდევ გეოლოგიურად აქტიურია? შეეძლო თუ არა მას ოდესღაც ოკეანე ჰქონოდა და სიცოცხლეც კი შეენარჩუნებინა? რა გაკვეთილების სწავლა შეიძლება ზოგადად ხმელეთის პლანეტების ევოლუციის შესახებ, როდესაც აღმოვაჩენთ უფრო მეტ დედამიწის მსგავსი ეგზოპლანეტებს? ეს არის ძირითადი კითხვები, რომლებზეც ESA-ს მისია მიზნად ისახავს პასუხის გაცემას.

მეორეს მხრივ, მოსალოდნელია, რომ DAVINCI+-ის შედეგებმა შეცვალოს ხმელეთის პლანეტების წარმოქმნის გაგება მზის სისტემაში და მის ფარგლებს გარეთ. ორივე მისია ერთად აღებული, მოსალოდნელია, რომ მეცნიერებს მეტი მოუყვეს პლანეტის სქელი ღრუბლის საფარისა და მის ზედაპირზე არსებული ვულკანების შესახებ.

გარდა ამისა, მეცნიერები ვარაუდობენ სიცოცხლის არსებობა ვენერაზე მის შორეულ წარსულში და შესაძლებლობა იმისა, რომ სიცოცხლე შეიძლება არსებობდეს მისი ღრუბლების ზედა ფენებში, სადაც ტემპერატურა ნაკლებად ექსტრემალურია.

გასულ წელს მეცნიერთა ჯგუფმა განაცხადა, რომ ვენერას ატმოსფეროში აღმოაჩინეს ფოსფინის გაზი (ქიმიკატი, რომელიც წარმოიქმნება მხოლოდ ბიოლოგიური პროცესების შედეგად), რამაც გამოიწვია სამეცნიერო საზოგადოებაში აღფრთოვანება იმის თაობაზე, რომ სიცოცხლის ზოგიერთი ფორმა შეიძლება იყოს მხარდაჭერილი პლანეტის მიერ. მაგრამ პლანეტაზე სიცოცხლის არსებობა თითქმის შეუძლებელია ვენერას მაღალი ტემპერატურისა და მისი მჟავე ატმოსფეროს გათვალისწინებით. ასეც რომ იყოს, ეს აღმოჩენა შეიძლება ნიშნავდეს, რომ სიცოცხლის ფორმები შეიძლება არსებობდეს ვენერაზე ადრე, როცა ის დასახლებული იყო. ამ თეორიის მიხედვით, ფოსფინის აღმოჩენა შეიძლება უბრალოდ წარსულის ნარჩენები იყოს.

ვენერას შესახებ

დედამიწაზე მყოფთათვის ვენერა მთვარის შემდეგ ცაზე მეორე ყველაზე კაშკაშა ობიექტია. ის ნათელი ჩანს მისი სქელი ღრუბლის საფარის გამო, რომელიც ირეკლავს და აფანტავს სინათლეს. მაგრამ მაშინ, როცა ვენერას, რომელიც მზესთან მეორე უახლოესი პლანეტაა, დედამიწის ტყუპს უწოდებენ მათი მსგავსი ზომის გამო, ორ პლანეტას აქვს მნიშვნელოვანი განსხვავებები მათ შორის.

ერთი, პლანეტის სქელი ატმოსფერო იჭერს სითბოს და არის მიზეზი იმისა, რომ ის მზის სისტემაში ყველაზე ცხელი პლანეტაა, მიუხედავად იმისა, რომ მოდის მერკური, მზესთან უახლოესი პლანეტა. ვენერაზე ზედაპირის ტემპერატურა შეიძლება 471 გრადუს ცელსიუსამდე მიაღწიოს, რაც საკმარისად ცხელია ტყვიის დნობისთვის, აღნიშნავს NASA.

გარდა ამისა, ვენერა მოძრაობს წინ თავის ორბიტაზე მზის გარშემო, მაგრამ ნელა ბრუნავს უკან თავისი ღერძის გარშემო. ეს ნიშნავს, რომ ვენერაზე მზე ამოდის დასავლეთიდან და ჩადის აღმოსავლეთში. ვენერაზე ერთი დღე უდრის 243 დედამიწის დღეს მისი უკან ბრუნვის გამო, დედამიწისა და სხვა პლანეტების უმეტესობის საპირისპიროდ. ვენერას ასევე არ აქვს მთვარე და ბეჭდები.

ეწვია თუ არა ადამიანებს ვენერა?

პლანეტის მკაცრი გარემოს გამო მას არცერთი ადამიანი არ ეწვია და პლანეტაზე გაგზავნილი კოსმოსური ხომალდებიც კი დიდი ხნის განმავლობაში არ შემორჩენილა. ვენერას ზედაპირის მაღალი ტემპერატურა ზედმეტად ათბობს ელექტრონიკას კოსმოსურ ხომალდში მოკლე დროში, ამიტომ ნაკლებად სავარაუდოა, რომ ადამიანი დიდხანს იცოცხლოს ვენერას ზედაპირზე, ამბობს NASA.

აქამდე პლანეტას რამდენიმე ერის კოსმოსური ხომალდი ეწვია. პირველი ასეთი კოსმოსური ხომალდი იყო საბჭოთა კავშირის Venera-ს სერია (კოსმოსური ხომალდი, თუმცა, პლანეტის მკაცრი პირობების გამო დიდხანს ვერ იცოცხლებდა), რასაც მოჰყვა NASA-ს მაგელანის მისია, რომელიც ვენერას სწავლობდა 1990-1994 წლებში. ამ დროისთვის იაპონური აკაცუკის მისია პლანეტას ორბიტიდან სწავლობს.

რომელი მისიები გამოაცხადა ნასამ?

ორივე მისია სახელწოდებით DAVINCI+ და VERITAS არის კოსმოსური სააგენტოს Discovery პროგრამის ნაწილი, რომელიც დაიწყო 1992 წელს, რათა მეცნიერებს მიეცით შანსი გაეშვათ რამდენიმე მისია, რომელიც იყენებს ნაკლებ რესურსს და აქვს განვითარების მოკლე დრო. ორი არჩევანი არის მეცხრე Discovery პროგრამის ნაწილი და გაკეთდა 2019 წელს წარმოდგენილი წინადადებებიდან.

ბიულეტენი| დააწკაპუნეთ, რომ მიიღოთ დღის საუკეთესო ახსნა-განმარტებები თქვენს შემოსულებში

რის მიღწევას გეგმავენ ეს მისიები?

DAVINCI+ არის მოკლე სიტყვა „ღრმა ატმოსფერო ვენერას გამოკვლევა კეთილშობილური გაზების, ქიმიისა და გამოსახულების შესახებ“ და არის აშშ-ს ხელმძღვანელობით პირველი მისია პლანეტის ატმოსფეროში 1978 წლიდან. ის შეეცდება გაიგოს ვენერას შემადგენლობა, რათა დაინახოს, როგორ ჩამოყალიბდა და განვითარდა პლანეტა. ეს მისია ასევე შედგება დაღმავალი სფეროსგან, რომელიც გაივლის პლანეტის სქელ ატმოსფეროში და განახორციელებს დაკვირვებას და გაზომავს კეთილშობილ გაზებსა და სხვა ელემენტებს.

მნიშვნელოვანია, რომ ეს მისია ასევე შეეცდება დააბრუნოს პირველი მაღალი გარჩევადობის ფოტოები გეოლოგიური მახასიათებლის შესახებ, რომელიც უნიკალურია ვენერისთვის. NASA-ს თქმით, ეს თვისება, რომელსაც ტესერა ჰქვია, შესაძლოა შეედრება დედამიწის კონტინენტებს. ტესერების არსებობა შეიძლება მიუთითებდეს, რომ ვენერას დედამიწის მსგავსი ტექტონიკური ფირფიტები აქვს.

მეორე მისია, სახელწოდებით VERITAS, შემოკლებულია „ვენერას ემისიის, რადიომეცნიერების, InSAR, ტოპოგრაფია და სპექტროსკოპია“ და მოაკვლევს პლანეტის ზედაპირს, რათა დადგინდეს მისი გეოლოგიური ისტორია და გაიგოს მიზეზები, რის გამოც იგი ასე განსხვავებულად განვითარდა დედამიწისგან.

VERITAS ვენერას ორბიტაზე რადარით შემოვა, რომელიც დაეხმარება მისი ტოპოგრაფიის სამგანზომილებიანი რეკონსტრუქციის შექმნას, რომელიც მეცნიერებს აცნობებს, არის თუ არა იქ ისეთი პროცესები, როგორიცაა ფირფიტების ტექტონიკა და ვულკანიზმი. ეს მისია ასევე ასახავს ვენერას ზედაპირიდან ემისიებს, რაც შეიძლება დაეხმაროს ვენერაზე არსებული ქანების ტიპის დადგენაში - ინფორმაცია, რომელიც ჯერ ზუსტად არ არის ცნობილი. ის ასევე განსაზღვრავს, გამოყოფს თუ არა აქტიური ვულკანები წყლის ორთქლს ატმოსფეროში.

ᲒᲐᲣᲖᲘᲐᲠᲔᲗ ᲗᲥᲕᲔᲜᲡ ᲛᲔᲒᲝᲑᲠᲔᲑᲡ: