ჯონ ლე კარე, ბრიტანელი ავტორი ცივი ომის ჯაშუშური რომანების, 89 წლის ასაკში გარდაიცვალა

ჯონ ლე კარე, ჯაშუშად ქცეული რომანისტი, რომლის ელეგანტურმა და რთულმა ნარატივებმა განსაზღვრა ცივი ომის ჯაშუშური თრილერი და აღიარება მოუტანა ჟანრს, რომელსაც ოდესღაც კრიტიკოსები უგულებელყოფდნენ.

FILE - 2011 წლის 13 სექტემბერს, ამ ფაილის ფოტოზე ნაჩვენებია ბრიტანელი ავტორი ჯონ ლე კარი გაერთიანებული სამეფოს ფილმის 'Tinker Tailor Soldier Spy' პრემიერაზე, ლონდონში. (AP, ფაილი)

Tinker Tailor Soldier Spy ავტორი ჯონ ლე კარე, რომელმაც არასწორი ჯაშუშები ჩააგდო ცივი ომის საჭადრაკო დაფაზე, გარდაიცვალა 89 წლის ასაკში.

მისმა აგენტმა განცხადებაში განაცხადა, რომ დევიდ კორნველი, რომელიც მსოფლიოში ცნობილია როგორც ჯონ ლე კარე, გარდაიცვალა ხანმოკლე ავადმყოფობის შემდეგ კორნუოლში, სამხრეთ-დასავლეთ ინგლისში, შაბათს საღამოს.

მისი მსგავსი აღარასოდეს იხილება და მის დაკარგვას იგრძნობს წიგნის ყველა მოყვარული, ყველა დაინტერესებული ადამიანის მდგომარეობით, თქვა ჯონი გელერმა, The Curtis Brown Group-ის აღმასრულებელმა დირექტორმა.

ლე კარეს ცოლი ჯეინი და ოთხი ვაჟი დარჩა. ოჯახმა მოკლე განცხადებაში განაცხადა, რომ ის პნევმონიით გარდაიცვალა.

ჯაშუშურ რომანებში ბრიტანული დაზვერვის გულში ღალატის გამოკვლევით, ლე კარე დაუპირისპირდა დასავლეთის ვარაუდებს ცივი ომის შესახებ, მილიონებისთვის საბჭოთა კავშირსა და დასავლეთს შორის ბრძოლის მორალური ბუნდოვანების განსაზღვრით.

იან ფლემინგის უდავო ჯეიმს ბონდისგან განსხვავებით, ლე კარეს გმირები ბრიტანული დაზვერვის სარკეების უდაბნოში იყვნენ ჩაფლულები, რომლებიც 1963 წელს მოსკოვში გაქცეული კიმ ფილბის ღალატისგან იტანჯებოდნენ.

ეს სროლის ომი აღარ არის, გიორგი. ეს არის უბედურება, ეუბნება კონი საქსი, ბრიტანული დაზვერვის რეზიდენტი ალკოჰოლური ექსპერტი საბჭოთა ჯაშუშების შესახებ, ჯაშუშების დამჭერს ჯორჯ სმაილის 1979 წლის რომანში „სმაილის ხალხი“.

ნაცრისფერია. ნახევარი ანგელოზები ებრძვიან ნახევრად ეშმაკებს. არავინ იცის, სად არის სტრიქონები, ამბობს საქსი ლე კარის კარლას ტრილოგიის ბოლო რომანში.

ცივი ომის ასეთი ბუნდოვანი ასახვა ჩამოაყალიბა დასავლეთის პოპულარულ აღქმაზე საბჭოთა კავშირსა და შეერთებულ შტატებს შორის მეტოქეობის შესახებ, რომელიც დომინირებდა მე-20 საუკუნის მეორე ნახევარში საბჭოთა კავშირის დაშლამდე 1991 წელს.

ცივი ომი, ლე კარისთვის, იყო შუშის ომი (მისი 1965 წლის რომანის სახელწოდება) გმირების გარეშე და სადაც მორალი იყო გასაყიდად - ან ღალატი - ჯაშუშების ოსტატების მიერ მოსკოვში, ბერლინში, ვაშინგტონში და ლონდონში.

ოჯახის, საყვარლების, იდეოლოგიისა და ქვეყნის ღალატი ხდება ლე კარის რომანებში, რომლებიც იყენებენ ჯაშუშების მოტყუებას ერების ისტორიის სათქმელად, განსაკუთრებით ბრიტანეთის სენტიმენტალურ წარუმატებლობაზე საკუთარი პოსტიმპერიული დაცემის დანახვა.

ასეთი იყო მისი გავლენა, რომ ლე კარეს ოქსფორდის ინგლისურმა ლექსიკონმა მიაწერა ჯაშუშური ტერმინების შემოღება, როგორიცაა მოლი, თაფლის ქოთანი და ტროტუარზე მხატვარი პოპულარულ ინგლისურ ხმარებაში.

ბრიტანელი ჯაშუშები გაბრაზდნენ, რომ ლე კარემ MI6 საიდუმლო დაზვერვის სამსახური არაკომპეტენტურ, დაუნდობელ და კორუმპირებულად წარმოაჩინა. მაგრამ ისინი მაინც კითხულობენ მის რომანებს.

სხვა თაყვანისმცემლებს შორის იყვნენ ცივი ომის მეომრები, როგორიცაა აშშ-ს ყოფილი პრეზიდენტი ჯორჯ ბუში და ბრიტანეთის ყოფილი პრემიერ მინისტრი მარგარეტ ტეტჩერი.

ბრიტანელ ავტორს ჯონ ლე კარეს უჭირავს თავისი ახალი წიგნის ასლი სახელწოდებით „ჩვენი მოღალატე“ ლონდონის ცენტრალურ წიგნის მაღაზიაში, წიგნის ხელმოწერის ღონისძიების დროს, რომანის გაშვების აღსანიშნავად ლონდონში, ხუთშაბათს, 2010 წლის 16 სექტემბერს. (AP Photo/ Alastair Grant, ფაილი)

ჯარისკაცი, ჯაშუში

დევიდ ჯონ მური კორნუელი დაიბადა 1931 წლის 19 ოქტომბერს დორსეტში, ინგლისში, რონისა და ოლივის ოჯახში, თუმცა დედამისმა, სასოწარკვეთილმა ქმრის ურწმუნოებათა და ფინანსური უწესობით, მიატოვა ოჯახი, როდესაც ის ხუთი წლის იყო.

დედა და შვილი კვლავ შეხვდებიან ერთმანეთს ათწლეულების შემდეგ, თუმცა ბიჭმა, რომელიც გახდა ლე კარე, თქვა, რომ მან 16 წელი გაუძლო ჩახუტების გარეშე მამამისს, აყვავებულ ბიზნესმენს, რომელიც ციხეში იხდიდა.

17 წლის ასაკში კორნველმა დატოვა შერბორნის სკოლა 1948 წელს გერმანული ენის შესასწავლად ბერნში, შვეიცარია, სადაც ბრიტანელი ჯაშუშების ყურადღების ცენტრში მოექცა.

ბრიტანეთის არმიაში ჯადოქრობის შემდეგ, მან გერმანული შეისწავლა ოქსფორდში, სადაც მან ინფორმაცია მიაწოდა თავისი მემარცხენე სტუდენტების შესახებ ბრიტანეთის MI5 შიდა სადაზვერვო სამსახურისთვის.

ლე კარს მიენიჭა პირველი კლასის ხარისხი, სანამ ენებს ასწავლიდა ეტონ კოლეჯში, ბრიტანეთის ყველაზე ექსკლუზიურ სკოლაში. ის ასევე მუშაობდა MI5-ში ლონდონში, სანამ 1960 წელს გადავიდა საიდუმლო დაზვერვის სამსახურში, რომელიც ცნობილია როგორც MI6.

გამოგზავნილი ბონში, დასავლეთ გერმანიის მაშინდელ დედაქალაქში, კორნუელი იბრძოდა ცივი ომის ჯაშუშობის ერთ-ერთ უმძიმეს ფრონტზე: 1960-იანი წლების ბერლინში.

როდესაც ბერლინის კედელი ამაღლდა, ლე კარემ დაწერა ჯაშუში, რომელიც შემოვიდა ცივიდან, სადაც ბრიტანელი ჯაშუშს სწირავენ ყოფილ ნაცისტურ კომუნისტს, რომელიც ბრიტანელი მოლეა.

როგორ ფიქრობთ, რა ჯანდაბა არიან ჯაშუშები?, ეკითხება ალექს ლეამასი, ბრიტანელი ჯაშუში, რომელიც საბოლოოდ დახვრიტეს ბერლინის კედელზე.

ისინი უბრალოდ ჩემნაირი საზიზღარი, საზიზღარი ნაბიჭვრები არიან: პატარა კაცები, მთვრალები, ქვირები, ქათმიანი ქმრები, საჯარო მოხელეები, რომლებიც თამაშობენ კოვბოებს და ინდიელებს, რათა გაანათონ თავიანთი დამპალი პატარა ცხოვრება.

ბრიტანელ ჯაშუშებს ისეთივე დაუნდობელი აჩვენა, როგორც მათი კომუნისტი მტრები, ლე კარემ განსაზღვრა ცივი ომის დისლოკაცია, რომელმაც დატოვა გატეხილი ადამიანები შორეული ზესახელმწიფოების კვალდაკვალ.

ჯონ ლე კარე 1965 წელს. ფოტოგრაფი: ტერი ფინჩერი/ექსპრეს/გეტი იმიჯის

'მოსკოვის წესები'

ახლა მდიდარი, მაგრამ წარუმატებელი ქორწინებით და ზედმეტად ცნობილი ჯაშუშობისთვის, ლე კარემ თავი მიუძღვნა მწერლობას და ბრიტანეთის დაზვერვის ისტორიაში უდიდესი ღალატი მისცა მას მასალა შედევრისთვის.

აღმოჩენამ, რომელიც დაიწყო 1950-იან წლებში გაი ბერგესისა და დონალდ მაკლინის განდევნით, რომ საბჭოელებმა მართავდნენ ჯაშუშებს, რომლებიც კემბრიჯში ბრიტანული დაზვერვის შესაღწევად იყვნენ დაქირავებულნი, ნდობა დაამყარა ოდესღაც ლეგენდარული სამსახურების მიმართ.

ლე კარემ ღალატის ამბავი ჩართო კარლას ტრილოგიაში, დაწყებული 1974 წლის რომანით Tinker Tailor Soldier Spy და დამთავრებული სმაილის ხალხით (1979).

ჯორჯ სმაილი ცდილობს მიაგნოს საბჭოთა ხალიჩს, რომელიც ბრიტანეთის საიდუმლო სამსახურის სათავეშია და ებრძვის საბჭოთა ჯაშუშის ოსტატ კარლას, იმ ხალიჩის საბოლოო ოსტატს, რომელიც სმაილის მეუღლესთან ერთად სძინავს.

სმაილი, რომელიც სიყვარულში უღალატა მისმა არისტოკრატმა ცოლმა ენმა (ასევე კორნუელის პირველი მეუღლის სახელია), მოღალატეს ხაფანგში აქცევს. კარლა, კომპრომეტირებული შიზოფრენიით დაავადებული ქალიშვილის გადარჩენის მცდელობით, ბოლო წიგნში დასავლეთისკენ მიდის.

აბსოლუტური მეგობრები?

საბჭოთა კავშირის დაშლის შემდეგ, რუსეთის ოდესღაც ძლევამოსილი ჯაშუშების გაღარიბების შემდეგ, ლე კარემ ყურადღება გაამახვილა იმაზე, რასაც ის აღიქვამდა, როგორც აშშ-ს მიერ დომინირებული მსოფლიო წესრიგის კორუფცია.

კორუმპირებული ფარმაცევტული კომპანიებიდან, პალესტინელი მებრძოლებიდან და რუსი ოლიგარქებიდან დაწყებული, აშშ-ს ცრუ აგენტებით და, რა თქმა უნდა, ბრიტანელი ჯაშუშებით დამთავრებული, ლე კარემ წარმოადგინა დამთრგუნველი და ზოგჯერ პოლემიკური შეხედულება ცივი ომის შემდგომი სამყაროს ქაოსზე.

ახალი ამერიკული რეალიზმი, რომელიც სხვა არაფერია თუ არა დემაგოგიით დაფარული უხეში კორპორაციული ძალაუფლება, მხოლოდ ერთ რამეს ნიშნავს: ამერიკა ყველაფერში პირველ ადგილზე დააყენებს, წერდა იგი პანამის მკერავის წინასიტყვაობაში.

ის ეწინააღმდეგებოდა 2003 წელს აშშ-ს ხელმძღვანელობით ერაყში შეჭრას და მისი რისხვა შეერთებული შტატების მიმართ აშკარა იყო მის შემდგომ რომანებში, რომლებიც კარგად გაიყიდა და გადაიქცა პოპულარულ ფილმებად, მაგრამ არ ემთხვეოდა მისი ცივი ომის ბესტსელერების ოსტატობას.

მაგრამ რამდენად იყო მართალი ჯაშუშობის ცხოვრებაში?

მე მატყუარა ვარ, თქვა ლე კარემ მისმა ბიოგრაფმა ადამ სისმანმა. ტყუილში დაბადებული, მასში აღზრდილი, მასში გაწვრთნილი ინდუსტრია, რომელიც ცრუობს საარსებო წყაროს, პრაქტიკაში მუშაობდა, როგორც რომანისტი.

ᲒᲐᲣᲖᲘᲐᲠᲔᲗ ᲗᲥᲕᲔᲜᲡ ᲛᲔᲒᲝᲑᲠᲔᲑᲡ: