განმარტა: საიდან მოდის ახალი ვაქცინები და რა გამოწვევებს უნდა შეხვდნენ ისინი?

მთელ მსოფლიოში, არსებობს უფსკრული ვაქცინების მიწოდებასა და მოთხოვნას შორის და განსხვავებები განვითარებულ და განვითარებად ქვეყნებს შორის. საიდან მოდის ახალი ვაქცინები და რა გამოწვევებს უნდა შეხვდნენ ისინი?

ვაქცინაციის რიგი ჯაიპურში გასულ კვირას. ინდოეთმა მიიღო 50 კრორზე მეტი დოზა და იმედოვნებს, რომ დეკემბრისთვის 135 კრორ ვაქცინას შეიძენს. (ექსპრეს ფოტო როჰიტ ჯაინ პარასი)

SARS-CoV-2 აგრძელებს განადგურებას მსოფლიოს სხვადასხვა კუთხეში მისი რამდენიმე უფრო ვირუსული ფორმით, განსაკუთრებით დელტა ვარიანტი ახლა ინფექციების ახალ ტალღებს იწვევს.

ვირუსის წინააღმდეგ შემუშავებული ვაქცინები ყველაზე ეფექტური სამეცნიერო ინტერვენციაა პანდემიის გასაკონტროლებლად. საოცარი ტემპით შემუშავებული, 19 ვაქცინა უკვე დამტკიცებულია იმუნიზაციისთვის მსოფლიოს ამა თუ იმ ნაწილში.

აშკარა უთანასწორობა

ეს ვაქცინები არის აკადემიისა და მრეწველობის მეცნიერთა ინტენსიური სამეცნიერო თანამშრომლობის შედეგი და მრავალი მთავრობის ადრეული უზარმაზარი დაფინანსება. სამწუხაროდ, თავდაპირველი ერთობლივი ძალისხმევა არ გადაიზარდა თანაბარ ხელმისაწვდომობად და წვდომის ტრაექტორიამ დიდწილად გაიმეორა მსოფლიოს განვითარებული და განუვითარებელი ნაწილების კლასიკური პარადიგმა. აშკარა უთანასწორობა და განსხვავებები ვაქცინების ტიპებში, მათ ხელმისაწვდომობასა და გავრცელებაში გაჩნდა ვაქცინაციის პროგრამებში მთელს მსოფლიოში.

ინიციატივა COVAX, რომელსაც ხელმძღვანელობს ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაცია (WHO), იბრძოდა ვაქცინების შესყიდვისა და გავრცელებისთვის დაბალი და საშუალო შემოსავლის მქონე ქვეყნებში.

მიუხედავად იმისა, რომ დასავლური და რესურსებით მდიდარი ქვეყნები ძირითადად ეყრდნობიან Pfizer-ისა და Moderna-ს mRNA-ზე დაფუძნებული ვაქცინების ახალ პლატფორმებს და AstraZeneca-სა და Johnson & Johnson-ის ვირუსული ვექტორის ვაქცინებს, დაბალი და საშუალო შემოსავლის მქონე ქვეყნები ძირითადად განვითარებულ ვაქცინებს ეყრდნობიან. ჩინეთსა და რუსეთში.

ამ დროისთვის, მსოფლიოში გავრცელდა სხვადასხვა ვაქცინის დაახლოებით 4,1 მილიარდი ვაქცინა, რომელთა ნახევარზე მეტი ჩინეთი (1,61 მილიარდი), ინდოეთი (455 მილიონი) და აშშ (344 მილიონი) შეადგენენ. ბევრ განვითარებულ ქვეყანას აქვს ვაქცინირებული მოსახლეობის ნახევარზე მეტი. მეორეს მხრივ, რესურსებით კომპრომირებული ქვეყნებმა ძლივს დაიწყეს ვაქცინაციის პროგრამები.

ვაქცინების მიწოდებასა და მოთხოვნას შორის უფსკრული სწრაფად უნდა შეივსოს. ცხადია, ჩვენ გვჭირდება მეტი ვაქცინა, მაგრამ საიდან მოვა ისინი?

ვირანდერ ს ჩაუჰანი არის UGC-ის ყოფილი თავმჯდომარე და გენეტიკური ინჟინერიისა და ბიოტექნოლოგიის საერთაშორისო ცენტრის ყოფილი დირექტორი. ის ყველაზე ცნობილია მალარიის ვაქცინის შემუშავების მცდელობით.

ვაქცინები განვითარებაშია

გამოსაყენებლად დამტკიცებულ 19 ვაქცინას შორის, დიდი რაოდენობით იქნა შემუშავებული და დამტკიცებული ჩინეთში, ბოლო დროს კი რამდენიმე განვითარებად ქვეყნებში, როგორიცაა კუბა, ირანი, თურქეთი და ყაზახეთი. გარდა ამისა, 30-ზე მეტი ვაქცინა გადის ფართო ეფექტურობის ცდებს, რამდენიმე უკვე ელოდება გადაუდებელი გამოყენების დამტკიცებას. 90-ზე მეტი ვაქცინის კანდიდატი შევიდა I/II ფაზაში. ამიტომ 120-ზე მეტი ვაქცინა, მათ შორის ბევრი განვითარებად სამყაროში, დამუშავების პროცესშია.

თუ გავითვალისწინებთ იმ ფაქტს, რომ ჯერჯერობით მხოლოდ ხუთი ვაქცინა იქნა მიტოვებული კლინიკური კვლევების შემდეგ, ამ ვაქცინის კანდიდატთაგან ბევრს მიზნად ისახავს მიაღწიოს რეგულირების ეტაპებს სხვადასხვა ქვეყანაში. მიუხედავად იმისა, რომ ამჟამად მიწოდების უზარმაზარი დეფიციტია, ახალი ვაქცინების დანერგვის სივრცე არ შეიძლება იყოს შეუზღუდავი და მხოლოდ საუკეთესოს შეუძლია კონკურენცია გაუწიოს არსებულს.

ასევე, ამჟამად გამოყენებული ვაქცინების მწარმოებლებმა გამოაცხადეს წარმოების მნიშვნელოვანი ზრდა მრავალ ადგილას. მაგალითად, Pfizer-მა ახლახან გამოაცხადა თავისი ვაქცინის წარმოება სამხრეთ აფრიკაში, სპეციალურად აფრიკის ქვეყნებში გამოსაყენებლად. AstraZeneca-ს ყველაზე ეფექტური ვაქცინა, რომელიც დამტკიცებულია ასზე მეტ ქვეყანაში, უკვე მზადდება ბევრ ქვეყანაში.

ახალი ვაქცინები იქნება დამატებითი გამოწვევები. ამჟამინდელი პირველი თაობის ვაქცინები გამოსცადეს ვირუსის თავდაპირველი შტამის წინააღმდეგ, მაგრამ ახალი ვაქცინების III ფაზის ცდებს მოუწევს გამკლავება მრავალ, ძალიან ინფექციურ ვარიანტებთან.

გარდა ამისა, III ფაზის დიდი კვლევების ორგანიზება თავისთავად უფრო რთული გახდება, განსაკუთრებით იმ ადგილებში, სადაც ზრდასრული მოსახლეობის დიდი ნაწილი ვაქცინირებულია და/ან ინფექციის მაჩვენებლები მნიშვნელოვნად შემცირდა. ეთიკურადაც, III ფაზის კვლევები პლაცებოს საკონტროლო ჯგუფებთან ერთად შეიძლება აღარ იყოს გამართლებული, იმის გათვალისწინებით, რომ ეფექტური ვაქცინები უკვე გამოიყენება.

იმედები და გამოწვევები

Covid-ის ვაქცინების შემდეგი თაობა შეიძლება გადაჭრას სტაბილურობის საკითხებს უფრო მაღალ ტემპერატურაზე მარტივი ტრანსპორტირებისა და შენახვისთვის, რაც რეალური შეშფოთებაა ღარიბ ქვეყნებში.

ფართომასშტაბიანი იმუნიზაცია ინექციის გზით ყოველთვის რთული იყო და ნაწილობრივ მაინც უწყობს ხელს ვაქცინის ყოყმანობას. ნემსის თავიდან აცილება და ვაქცინების მიწოდება ცხვირის ან ორალური გზით, ასევე მიმზიდველი მიზანი იქნება. რამდენიმე არაინექციური Covid-ის ვაქცინა დამუშავების პროცესშია, მათ შორის ინდოეთში.

შესაძლოა, ახალი ვაქცინის ასპარეზზე ყველაზე საინტერესო განვითარება არის Novavax-ის ცილაზე დაფუძნებული ვაქცინის ბოლო ფაზის III ცდის შედეგები, რომელმაც აჩვენა ეფექტურობა 91,4%. მნიშვნელოვანია, რომ ეს ცდები ჩატარდა იმ დროს, როდესაც ვირუსის რამდენიმე ვარიანტი უკვე გაჩნდა. თუმცა, აშშ-ს მარეგულირებელმა ჯერ არ დაამტკიცა მისი გადაუდებელი გამოყენება.

ცილაზე დაფუძნებული კიდევ ერთი ვაქცინა, რომელიც შემუშავებულია Biological E-ს მიერ ინდოეთში, ბეილორის მედიცინის კოლეჯთან თანამშრომლობით, აშშ, აჩვენა შესანიშნავი უსაფრთხოების და ეფექტურობის შედეგები ადამიანებზე აქამდე ჩატარებულ კვლევებში. პროტეინზე დაფუძნებული ასეთი ვაქცინები უდავოდ იქნება თამაშის მთავარი შემცვლელი, რადგან ისინი არა მხოლოდ უსაფრთხო, დროში გამოცდილი და ძალიან ეფექტურია, არამედ ადვილად გამოსამუშავებელია, სტაბილურია მაღალ ტემპერატურაზე და ზოგადად ძალიან ეკონომიური.

მაგრამ მოსალოდნელზე დაბალი ეფექტურობამ 47%-მა, რომელიც წარმოიშვა გერმანიის CureVac-ის mRNA ვაქცინის დიდი მნიშვნელოვანი ცდის შედეგად, სერიოზულად შეასუსტა მისი როლის ვაქცინაციის პროგრამებში ევროკავშირში და სხვაგან. იმედგაცრუებული შედეგები ხაზს უსვამს ახალი ვაქცინების რისკებსა და გამოწვევებს, რომლებმაც უნდა აჩვენონ ეფექტურობა ვირუსული ვარიანტების წინააღმდეგ, რომლებიც ახლა გავრცელებულია მთელ მსოფლიოში.

მიუხედავად ამისა, ახალი ვაქცინები რეგულარულად შემოდის. ჩინეთმა დაამტკიცა ექვსი ვაქცინა და ამა წლის ივნისის შუა რიცხვებში დღეში 20 მილიონ ადამიანს აცრა კვირაზე მეტი ხნის განმავლობაში. ახლახან ჩინეთმა დაიწყო ყველა არასრულწლოვნის ვაქცინაცია საკუთარი ვაქცინების გამოყენებით. იყო შეშფოთება ამ ვაქცინების ეფექტურობის შესახებ აზიის ზოგიერთ ქვეყანაში, მათ შორის ინდონეზიასა და ტაილანდში.

ინდოეთი, ახლა და მოგვიანებით

2021 წლის 21 ივნისს 500 მილიონი (50 კრონი) ვაქცინით ინდოეთმა დაამყარა საკუთარი რეკორდი დღეში 9 მილიონი ადამიანის ვაქცინაციის შესახებ. ინდოეთის ვაქცინაციის პროგრამა ჯერჯერობით ძირითადად AstraZeneca-ს Covishield/ინდოეთის შრატის ინსტიტუტის მიერ იყო განხორციელებული. და Bharat Biotech-ის Covaxin-ს შეადგენს ყველა ვაქცინაციის 87% და 12% შესაბამისად. Sputnik V რუსეთიდან, რომელიც დამტკიცდა 2021 წლის აპრილში, ჯერ კიდევ არ მიუღია რაიმე მნიშვნელოვანი წვლილი ვაქცინაციის პროგრამაში.

შესწორებული შეფასებით, ინდოეთის ვაქცინის პროგრამა იმედოვნებს, რომ 2021 წლის დეკემბრისთვის 135 კრონ ვაქცინას შეიძენს. ყველა ვაქცინის საერთო საშუალო მიწოდება დღეში დაახლოებით 4 მილიონი იყო ბოლო ორი თვის განმავლობაში. ცხადია, მიწოდება უნდა იყოს ორჯერ მეტი ვიდრე დღევანდელი მაჩვენებელი.

იმედი გვაქვს, რომ Covishield-ისა და Covaxin-ის წარმოება გაიზრდება, Covaxin-ის წარმოება მრავალ ადგილას. ანალოგიურად, Sputnik V-ის მიწოდება იმპორტის საშუალებით, ან მისი წარმოებით ინდოეთში, სავარაუდოდ შეავსებს ხარვეზს.

Novavax-ისა და Biological E-ის ცილაზე დაფუძნებული ვაქცინების წარმოება და დამტკიცება გადამწყვეტი იქნება მიწოდების ჯაჭვისთვის ინდოეთში. Novavax-მა აჩვენა თავისი ვაქცინის უსაფრთხოება და მაღალი ეფექტურობა და შეიძლება მოითხოვოს დამტკიცება მისი გამოყენებისთვის ინდოეთში, სანამ ის სხვაგან იქნება დამტკიცებული.

დნმ-ზე დაფუძნებული ვაქცინა, რომელიც შემუშავებულია Zydus Cadila-ს მიერ, რომელიც საჭიროებს სამ აცრას სრული ვაქცინაციისთვის, ასევე სავარაუდოდ გამოვა უახლოეს თვეებში. ბიოლოგიური E ასევე დაგეგმილი იყო Johnson & Johnson-ის ერთჯერადი ვაქცინის წარმოება, რომელიც, თუმცა, ჯერ კიდევ არ არის დამტკიცებული ინდოეთში გამოსაყენებლად.

თუ ყველაფერი თავის ადგილზე დადგება, ინდოეთს 2022 წლისთვის 1-2 მილიარდზე მეტი დოზის Covid ვაქცინის წარმოება უნდა შეეძლოს. ინდოეთი ცნობილია თავისი უნარით აწარმოოს მაღალი ხარისხის ვაქცინები ხელმისაწვდომ ფასად და მას უნდა ჰქონდეს იმედი, რომ დაიკავებს თავის კანონიერ პოზიციას. ვაქცინების უდიდესი მწარმოებელი, განსაკუთრებით განვითარებადი ქვეყნებისთვის.

ᲒᲐᲣᲖᲘᲐᲠᲔᲗ ᲗᲥᲕᲔᲜᲡ ᲛᲔᲒᲝᲑᲠᲔᲑᲡ: