განმარტა: რა არის კვადრატული კილომეტრიანი მასივი, მსოფლიოს უდიდესი რადიოტელესკოპი?
ოპტიკური ტელესკოპებისგან განსხვავებით, რადიოტელესკოპებს შეუძლიათ აღმოაჩინონ უხილავი აირი და, შესაბამისად, მათ შეუძლიათ გამოავლინონ კოსმოსური უბნები, რომლებიც შესაძლოა დაფარული იყოს კოსმოსური მტვრისგან.
მხატვრის შთაბეჭდილება SKA ტელესკოპზე სამხრეთ აფრიკაში. (ფოტო თავაზიანობა: SKAO) ხუთშაბათს, კვადრატული კილომეტრიანი მასივის ობსერვატორიის (SKAO) საბჭოს პირველი სხდომა გაიმართა და დაამტკიცა მსოფლიოში უდიდესი რადიოტელესკოპის დაარსება.
SKAO არის ახალი მთავრობათაშორისი ორგანიზაცია, რომელიც ეძღვნება რადიო ასტრონომიას და მისი სათაო ოფისი მდებარეობს დიდ ბრიტანეთში. ამ დროისთვის SKAO-ს შემადგენლობაში შედის ათი ქვეყნის ორგანიზაცია. მათ შორისაა ავსტრალია, კანადა, ჩინეთი, ინდოეთი, იტალია, ახალი ზელანდია, სამხრეთ აფრიკა, შვედეთი, ნიდერლანდები და დიდი ბრიტანეთი.
|მსოფლიოში უდიდესი რადიოტელესკოპის მშენებლობა 1 ივლისს დაიწყებარა არის რადიო ტელესკოპები?
ოპტიკური ტელესკოპებისგან განსხვავებით, რადიოტელესკოპებს შეუძლიათ აღმოაჩინონ უხილავი აირი და, შესაბამისად, მათ შეუძლიათ გამოავლინონ კოსმოსური უბნები, რომლებიც შესაძლოა დაფარული იყოს კოსმოსური მტვრისგან. მნიშვნელოვანია, რომ მას შემდეგ, რაც პირველი რადიოსიგნალები აღმოაჩინა ფიზიკოსმა კარლ იანსკიმ 1930-იან წლებში, ასტრონომებმა გამოიყენეს რადიოტელესკოპები სამყაროს სხვადასხვა ობიექტების მიერ გამოსხივებული რადიოტალღების დასადგენად და მის შესასწავლად. NASA-ს ცნობით, რადიო ასტრონომიის დარგი მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ განვითარდა და მას შემდეგ გახდა ასტრონომიული დაკვირვებების ერთ-ერთი ყველაზე მნიშვნელოვანი ინსტრუმენტი.
პუერტო რიკოში არესიბოს ტელესკოპი, რომელიც იყო მსოფლიოში სიდიდით მეორე რადიოტელესკოპი, ჩამოინგრა 2020 წლის დეკემბერში. ტელესკოპი აშენდა 1963 წელს და მისი ძლიერი რადარის გამო, მეცნიერებმა გამოიყენეს ის პლანეტებზე, ასტეროიდებსა და იონოსფერო, რამდენჯერმე აღმოაჩინა ათწლეულების განმავლობაში, მათ შორის შორეულ გალაქტიკებში პრებიოტიკური მოლეკულების პოვნა, პირველი ეგზოპლანეტები და პირველი მილიწამიანი პულსარი.
რა არის მნიშვნელოვანი SKA ტელესკოპის შესახებ?
ტელესკოპი, რომელიც შემოთავაზებულია იყოს მსოფლიოში ყველაზე დიდი რადიოტელესკოპი, განთავსდება აფრიკასა და ავსტრალიაში, რომლის ექსპლუატაცია, მოვლა და მშენებლობა ზედამხედველობას გაუწევს SKAO. დასრულებას, სავარაუდოდ, დაახლოებით ათწლეული დასჭირდება 1,8 მილიარდ ფუნტზე მეტი ღირებულებით.
ზოგიერთი კითხვა, რომელსაც მეცნიერები იმედოვნებენ, რომ გადაჭრიან ამ ტელესკოპის გამოყენებით, მოიცავს სამყაროს დასაწყისს, როგორ და როდის დაიბადა პირველი ვარსკვლავები, გალაქტიკის სასიცოცხლო ციკლი, ჩვენი გალაქტიკის სხვაგან ტექნოლოგიურად აქტიური ცივილიზაციების აღმოჩენის შესაძლებლობის შესწავლა და იმის გაგება, თუ საიდან მოდის გრავიტაციული ტალღები.
NASA-ს ცნობით, ტელესკოპი თავის სამეცნიერო მიზნებს მიაღწევს ნეიტრალური წყალბადის გაზომვით კოსმოსური დროით, ზუსტად განსაზღვრავს სიგნალებს ირმის ნახტომში პულსარებიდან და გამოავლენს მილიონობით გალაქტიკას მაღალი წითელ გადაადგილებამდე.
მნიშვნელოვანია, რომ SKA-ს განვითარება გამოიყენებს სხვა მძლავრი ტელესკოპის გამოყენებით განხორციელებულ სხვადასხვა კვლევების შედეგებს, სახელწოდებით ავსტრალიური კვადრატული კილომეტრის მასივის გზამკვლევი (ASKAP), რომელიც შემუშავებულია და ოპერირებას ახდენს ქვეყნის სამეცნიერო სააგენტოს CSIRO-ს მიერ. ამ ტელესკოპმა, რომელიც სრულად ფუნქციონირებს 2019 წლის თებერვლიდან, რეკორდულ 300 საათში სამ მილიონზე მეტი გალაქტიკა მოახდინა გასული წლის ბოლოს ჩატარებული პირველი ცის კვლევისას. ASKAP-ის კვლევები შექმნილია სამყაროს სტრუქტურისა და ევოლუციის რუკაზე, რასაც ის აკეთებს გალაქტიკებზე და მათში შემავალ წყალბადის გაზზე დაკვირვებით.
ᲒᲐᲣᲖᲘᲐᲠᲔᲗ ᲗᲥᲕᲔᲜᲡ ᲛᲔᲒᲝᲑᲠᲔᲑᲡ:
