ჩინეთის კლიმატის ვალდებულება: რამდენად მნიშვნელოვანია ეს დედამიწისთვის და ინდოეთისთვის?

პრეზიდენტმა სი ჯინპინმა პირობა დადო, რომ ჩინეთი 2060 წლისთვის იქნება ნახშირბადის ბადე ნულოვანი და, როგორც ჩანს, გადააჭარბა ემისიების პიკის მიღწევის ვადას. რამდენად მნიშვნელოვანია ეს ვალდებულებები პლანეტისთვის და ინდოეთისთვის?

ქვანახშირის გადამამუშავებელი ქარხანა შანქსის პროვინციაში. ჩინეთი მსოფლიოში უმსხვილესი ემისიაა, რომელიც აღემატება აშშ-ს, ევროკავშირისა და ინდოეთის ერთობლივ ემისიებს. (AP ფოტო/ფაილი)

ეს არის წელიწადის ის დრო, როდესაც ქვეყნები იწყებენ მზადებას მოლაპარაკებებისთვის გაეროს კლიმატის ცვლილების კონფერენციაზე წლის ბოლომდე. წელს კონფერენცია არ ტარდება პანდემიის გამო.

მაგრამ გასულ კვირას ჩინეთმა მოულოდნელი განცხადება გააკეთა, რომელმაც უზრუნველყო, რომ ამ სეზონში კლიმატის ცვლილების მღელვარება არ იყო. გაეროს გენერალურ ასამბლეაზე გამოსვლისას, ჩინეთის პრეზიდენტმა სი ძინპინმა ორი დაპირება მისცა, რაც მისასალმებელი იყო კლიმატის ცვლილების დამკვირვებლებისთვის.

რა გამოაცხადა ჩინეთმა?

პირველი, Xi-მ თქვა, რომ ჩინეთი გახდება ნახშირბადის ბადე-ნულოვანი 2060 წლისთვის. წმინდა-ნულოვანი არის მდგომარეობა, როდესაც ქვეყნის ემისიები კომპენსირდება ატმოსფეროდან სათბურის გაზების შთანთქმით და მოცილებით. აბსორბცია შეიძლება გაიზარდოს ნახშირბადის მეტი ნიჟარების შექმნით, როგორიცაა ტყეები, ხოლო მოცილება მოიცავს ისეთი ტექნოლოგიების გამოყენებას, როგორიცაა ნახშირბადის დაჭერა და შენახვა.

მეორე, ჩინეთის პრეზიდენტმა გამოაცხადა მცირე, მაგრამ მნიშვნელოვანი ცვლილება ჩინეთის უკვე მიზანმიმართულ მიზნებში, რათა მისი ემისიები პიკს დაუშვას, 2030 წლიდან 2030 წლამდე. ეს ნიშნავს, რომ ჩინეთი არ დაუშვებს სათბურის გაზების ემისიების გაზრდას ამ ნიშნულზე. Xi-მ არ დააკონკრეტა, რამდენ ხანს ნიშნავს 2030 წლამდე, მაგრამ ესეც კი განიხილება, როგორც ძალზედ პოზიტიური ნაბიჯი მსოფლიოს უდიდესი ემიტენტისგან.

რატომ არის წმინდა ნულოვანი მნიშვნელოვანი სამიზნე?

ბოლო რამდენიმე წლის განმავლობაში მიმდინარეობს შეთანხმებული კამპანია იმისთვის, რომ ქვეყნებმა, განსაკუთრებით მსხვილმა ემიტენტებმა, აიღონ ვალდებულება, მიაღწიონ კლიმატის ნეიტრალიტეტს 2050 წლისთვის. ამას ზოგჯერ მოიხსენიებენ, როგორც წმინდა ნულოვანი ემისიების მდგომარეობას, რომელიც მოითხოვს ქვეყნებს: მნიშვნელოვნად შეამციროს მათი ემისიები, ხოლო გაზარდოს მიწის ან ტყის ნიჟარები, რომლებიც შთანთქავს ემისიებს, რაც ხდება. თუ ნიჟარები არ არის ადეკვატური, ქვეყნებს შეუძლიათ მიიღონ ვალდებულება გამოიყენონ ტექნოლოგიები, რომლებიც ფიზიკურად აშორებენ ნახშირორჟანგს და სხვა სათბურის გაზებს ატმოსფეროდან. ნახშირორჟანგის მოცილების ასეთი ტექნოლოგიების უმეტესობა ჯერ კიდევ დაუმტკიცებელია და ძალიან ძვირია.

მეცნიერები და კლიმატის ცვლილების კამპანიის ჯგუფები ამბობენ, რომ გლობალური ნახშირბადის ნეიტრალიტეტი 2050 წლისთვის არის ერთადერთი გზა, რათა მივაღწიოთ პარიზის შეთანხმების მიზანს, რათა შევინარჩუნოთ გლობალური ტემპერატურის 2°C-ზე მეტი აწევა პრეინდუსტრიულ პერიოდთან შედარებით. ემისიების ამჟამინდელი ტემპით, მსოფლიოში 2100 წლისთვის ტემპერატურის 3°-დან 4°C-მდე მატება მიდის.

Express განმარტაარის ახლატელეგრამა. დააწკაპუნეთ აქ შემოუერთდით ჩვენს არხს (@ieexplained) და იყავით განახლებული უახლესი ამბებით

რამდენად მნიშვნელოვანია ჩინეთის ვალდებულება?

ჩინეთი სათბურის გაზების უმსხვილესი გამომშვებია მსოფლიოში. ის შეადგენს გლობალური გამონაბოლქვის თითქმის 30%-ს, რაც უფრო მეტია, ვიდრე შეერთებულ შტატებში, ევროკავშირსა და ინდოეთში, სამი ყველაზე დიდი გამონაბოლქვის ემისიები. ჩინეთის მიზანმიმართული მიზნის მიღწევა, თუნდაც ის 10 წლით გვიან იყოს, ვიდრე ის, რაც ყველას აქვს მხედველობაში, დიდი მიღწევაა, განსაკუთრებით მას შემდეგ, რაც ქვეყნებს არ სურთ საკუთარი თავის დაპირება ასეთი გრძელვადიანი ვალდებულებების შესრულებაზე.

ჯერჯერობით, ევროკავშირი იყო ერთადერთი მსხვილი გამონაბოლქვი, რომელმაც 2050 წლისთვის მიიღო ვალდებულება წმინდა ნულოვანი ემისიის სტატუსზე. 70-ზე მეტმა ქვეყანამ ასევე აიღო მსგავსი ვალდებულებები, მაგრამ მათ უმეტესობას აქვს შედარებით დაბალი ემისიები, რის გამოც მათი წმინდა ნულოვანია. სტატუსი დიდად არ დაეხმარება პლანეტის საქმეს. რეალური მძიმე წონა, რომელთა კლიმატის ქმედებებს გადამწყვეტი მნიშვნელობა აქვს პარიზის შეთანხმების მიზნების მისაღწევად, არის დიდი ოთხეული - ჩინეთი, აშშ, ევროკავშირი და ინდოეთი - რომლებიც ერთად შეადგენენ გლობალური ემისიების ნახევარზე მეტს, რასაც მოსდევს ისეთი ქვეყნები, როგორიცაა რუსეთი, ბრაზილია. სამხრეთ აფრიკა, იაპონია და ავსტრალია.

ერთი კვირით ადრე სამხრეთ აფრიკამ გამოაცხადა თავისი განზრახვა გახდეს ნახშირბადის ნეიტრალური 2050 წლისთვის, მაგრამ სხვა ქვეყნები თავს იკავებენ. შეერთებული შტატები, დონალდ ტრამპის ადმინისტრაციის პირობებში, გამოვიდა პარიზის შეთანხმებიდან და არც კი სჯერა ამ მიზნების.

ჩინეთის პრეზიდენტი სი ჯინპინი საუბრობს გაეროს გენერალურ ასამბლეაზე ხუთშაბათს, 2020 წლის 1 ოქტომბერს, ნიუ-იორკში. (Eskinder Debebe/UN Photo via AP)

რა არის ინდოეთის ვალდებულება?

ინდოეთმა წინააღმდეგობა გაუწია ზეწოლას გრძელვადიანი ვალდებულების აღების მიზნით, მოჰყავს ის ფაქტი, რომ განვითარებულმა ქვეყნებმა სრულად ვერ შეასრულეს წარსული დაპირებები და არასოდეს შეასრულეს ადრე აღებული ვალდებულებები. ინდოეთი ასევე ამტკიცებს, რომ კლიმატის ცვლილების ქმედებები, რომლებიც მას ახორციელებდა, შედარებითი თვალსაზრისით, ბევრად უფრო ძლიერია, ვიდრე განვითარებული ქვეყნების ქმედებები.

აქამდე ჩინეთი მეტ-ნაკლებად მსგავს არგუმენტებს აწარმოებდა, როგორც ინდოეთი. ორი ქვეყანა ისტორიულად ერთად თამაშობდა კლიმატის ცვლილების მოლაპარაკებებზე, მიუხედავად იმისა, რომ ბოლო ორი ათწლეულის განმავლობაში წარმოიშვა დიდი განსხვავებები მათ ემისიებსა და განვითარების სტატუსში.

ამიტომ, ჩინეთის გადაწყვეტილება არის დიდი დარტყმა პარიზის შეთანხმების წარმატებისთვის. Climate Action Tracker-ის თანახმად, გლობალური ჯგუფის, რომელიც სთავაზობს სამეცნიერო ანალიზს ქვეყნების მიერ განხორციელებულ ქმედებებზე, ჩინეთის მიზანი, თუ განხორციელებული იქნება, შეამცირებს გლობალური დათბობის პროგნოზებს 2100 წლისთვის დაახლოებით 0,2°-დან 0,3°C-მდე, რაც კი ოდესმე განხორციელებულ ერთეულ ქმედებას წარმოადგენს. ნებისმიერი ქვეყნის მიერ.

მაშ, რა არის ჩინეთის ვალდებულება ინდოეთისთვის?

ბუნებრივია, ჩინეთის განცხადება გაზრდის ზეწოლას ინდოეთზე, რათა მიჰყვეს მას და დათანხმდეს გარკვეულ გრძელვადიან ვალდებულებას, მაშინაც კი, თუ ეს არ იყო ზუსტად 2050 წლის წმინდა ნულოვანი მიზანი. ეს არის ის, რისი გაკეთებაც ინდოეთს ნაკლებად სავარაუდოა.

ეს არასწორი სახის მოთხოვნაა ჩვენზე. სინამდვილეში, თუ გადავხედავთ პარიზის შეთანხმებაში მიღებულ დაპირებებს, ინდოეთი არის ერთადერთი G20 ქვეყანა, რომლის ქმედებები მიდის 2° მიზნის მისაღწევად. სხვა განვითარებულ ქვეყნებს რეალურად უწევთ ძალისხმევა 1,5°-იანი სამყაროსკენ, მაგრამ ისინი საკმარისადაც კი ვერ ახერხებენ 2°-იანი მიზნის მისაღწევად. ასე რომ, დიახ, იქნება გაძლიერებული ზეწოლა და ჩვენ მოგვიწევს მასთან გამკლავება. მაგრამ ეს უსამართლო მოთხოვნაა და ჩვენ მოგვიწევს წინააღმდეგობა გავუწიოთ მას, როგორც ამას ვაკეთებდით მთელი ხნის განმავლობაში, თქვა აჯაი მათურმა, დელიში დაფუძნებული ენერგიისა და რესურსების ინსტიტუტის ხელმძღვანელმა.

მათურის არგუმენტი დადასტურებულია Climate Action Tracker-ითაც, რომელიც ინდოეთის ქმედებებს თავსებადია 2°C ტემპერატურაზე, ხოლო აშშ-ს, ჩინეთის და ევროკავშირის ამჟამინდელი ძალისხმევა კი კლასიფიცირებულია, როგორც არასაკმარისი.

ამ წლის დასაწყისში ინდოეთი თავისთვის გრძელვადიანი კლიმატის პოლიტიკის ჩამოყალიბების პროცესში იყო, მაგრამ ეს ძალისხმევა, როგორც ჩანს, ამჟამად შეჩერებულია.

ჩინეთის გადაწყვეტილების კიდევ ერთი გვერდითი ეფექტი შეიძლება იყოს ინდოეთისა და ჩინეთის პოზიციების მზარდი განსხვავება კლიმატის მოლაპარაკებებზე. ახლა ჩინეთს შესაძლოა ნაკლები საფუძველი ჰქონდეს ინდოეთთან, როგორც განვითარებად ქვეყნებთან შესაერთებლად.

ეს სტატია პირველად გამოჩნდა ბეჭდურ გამოცემაში 2020 წლის 3 ოქტომბერს სათაურით 'ჩინეთის კლიმატის ვალდებულება'.

ᲒᲐᲣᲖᲘᲐᲠᲔᲗ ᲗᲥᲕᲔᲜᲡ ᲛᲔᲒᲝᲑᲠᲔᲑᲡ: