განმარტა: რატომ გაუარესდა ავსტრალია-ჩინეთის კავშირები
ჩინეთის მზარდმა ყოფნამ ინდო-წყნარი ოკეანის რეგიონში, პანდემიის მიუხედავად, მხოლოდ ამ უნდობლობას დაამატა. მაგრამ მიუხედავად ეკონომიკური ღირებულებისა, ავსტრალიამ ერთი რამ ცხადყო: ის დაიცავს თავის ღირებულებებს და არ შეშინდება.
ავსტრალიის პრემიერ მინისტრი სკოტ მორისონი და ჩინეთის პრეზიდენტი სი ძინპინი ავსტრალიისა და ჩინეთის მეგობრული ეკონომიკური კავშირები, რომლებიც დამყარდა ბოლო სამი ათწლეულის განმავლობაში, წელს დაიძაბა რამდენიმე ხახუნის გამო. ჩინეთი უკმაყოფილოა იმით, რომ ავსტრალია უფრო ხმამაღლა იქცევა უიღურ მუსლიმებთან და ჰონგ კონგში მიმდინარე საპროტესტო აქციებთან დაკავშირებით. მაგრამ კანბერას მიმართვამ დამოუკიდებელი გლობალური გამოძიების შესახებ Covid-19-ის წარმოშობისა და თავდაპირველი პასუხის შესახებ ნამდვილად გააღიზიანა პეკინი.
ავსტრალიის მტკიცე პოზიციები ბოლო თვეებში ავლენს ლატენტურ შიშს ჩინეთის მზარდი გავლენის შესახებ ქვეყნის შიდა სივრცეში, დაწყებული პოლიტიკიდან საგანმანათლებლო დაწესებულებებამდე უძრავ ქონებამდე. ჩინეთის მზარდმა ყოფნამ ინდო-წყნარი ოკეანის რეგიონში, პანდემიის მიუხედავად, მხოლოდ ამ უნდობლობას დაამატა. მაგრამ მიუხედავად ეკონომიკური ღირებულებისა, ავსტრალიამ ერთი რამ ცხადყო: ის დაიცავს თავის ღირებულებებს და არ შეშინდება.
ჩინეთი ავსტრალიის უმსხვილესი სავაჭრო პარტნიორია როგორც ექსპორტის, ასევე იმპორტის თვალსაზრისით. ჩინეთის წილმა ავსტრალიის ექსპორტში 2019 წელს მიაღწია რეკორდულ 117 მილიარდ ავსტრალიურ დოლარს, ანუ 38 პროცენტს, ვიდრე ნებისმიერ სხვა ქვეყანაში. ავსტრალიის სექტორები, როგორიცაა სამთო, ტურიზმი, განათლება, სარგებლობენ ჩინეთთან ვაჭრობით. ჩინეთში იმპორტირებულია ისეთი პროდუქტებიც კი, როგორიცაა რძე, ყველი, ღვინო და ხორცი.
აზიის ზესახელმწიფოს ინვესტიციები სამთო და სოფლის მეურნეობის სექტორში ასევე დიდ როლს თამაშობს ამაში. წლების განმავლობაში ის ზრდიდა ინვესტიციებს ავსტრალიის ინფრასტრუქტურაში და უძრავი ქონების პროდუქტებშიც. ავსტრალიის უნივერსიტეტებში უცხოელი სტუდენტებისა და ტურისტების მაქსიმალური რაოდენობა ასევე ჩინეთიდან მოდის.
აქამდე ჩინეთის ეკონომიკური აგრესია ტარიფების გამო შემოიფარგლებოდა სოფლის მეურნეობითა და სურსათის წარმოებით. ჩხუბი არ შეხებია ერთ ინდუსტრიას, რომელიც დიდად უწყობს ხელს მათ ეკონომიკურ ურთიერთობას: მძიმე მეტალებს. შესაძლოა, ორმა მხარემ იცის, რომ ამ სფეროში შესვლა დატოვებს უფრო მძიმე ზემოქმედებას, რომლის შეცვლაც ძალიან რთული იქნება.
ხახუნის წერტილები
წელს, სულ მცირე, ორი საკითხი დომინირებს ორ ქვეყანას შორის გაუარესებულ ურთიერთობებში.
ავსტრალიის Covid-19 გამოძიება: 2020 წლის აპრილში, ავსტრალიის შინაგან საქმეთა მინისტრმა პიტერ დატონმა შესთავაზა გამოძიების დაწყება კოროვირუსის წარმოშობისა და პირველადი მოპყრობის შესახებ. ამას მხარი დაუჭირა ავსტრალიის საგარეო საქმეთა მინისტრმა და პრემიერ მინისტრმა სკოტ მორისონმა. მორისონმა წინადადებას სრულიად გონივრული და გონივრული უწოდა და ამტკიცებდა, რომ მსოფლიომ ყველაფერი უნდა იცოდეს ვირუსის შესახებ, რომელმაც ამდენი სიცოცხლე შეიწირა მთელ მსოფლიოში.
ამაზე ჩინეთის პასუხი მრავალმხრივი იყო. პირველი რეაქცია მოჰყვა ჩინეთის ელჩს ავსტრალიაში ჩენგ ჯინჯიეს, რომელიც ამტკიცებდა, რომ ავსტრალია აერთიანებდა აშშ-ს ანტიჩინური პროპაგანდის გასავრცელებლად. ჯინგიმ ასევე მოუწოდა ავსტრალიის ბოიკოტირებას, როგორც ტურისტულ და უმაღლესი განათლების მიმართულებას და აკრძალოს ავსტრალიური პროდუქტები, როგორიცაა ღვინო და საქონლის ხორცი.
მაისში ჩინეთის ხელისუფლებამ გამოაცხადა 80 პროცენტიანი ტარიფის დაწესება ქერის იმპორტზე ავსტრალიიდან. ჩინეთი ავსტრალიის ქერის ყველაზე მნიშვნელოვანი ბაზარია. განცხადებიდან რამდენიმე დღის შემდეგ ჩინეთმა დააწესა ტარიფები სულ 80,5 პროცენტით. ჩინეთმა ასევე დაიწყო სავაჭრო გამოძიება ავსტრალიურ ღვინოზე და შეაჩერა იმპორტის ნებართვები ოთხი დიდი საქონლის ხორცის გადამამუშავებელი ქარხნისთვის.
Express განმარტაარის ახლატელეგრამა. დააწკაპუნეთ აქ შემოუერთდით ჩვენს არხს (@ieexplained) და იყავით განახლებული უახლესი ამბებით
დაძაბულობა ჟურნალისტებზე: მეორე დიპლომატიური ჩხუბი დაიწყო ჩინეთის ხელისუფლების მიერ პეკინში დაფუძნებული ავსტრალიელი ახალი ამბების წამყვანის ჩენგ ლეის დაკავებით, მას შემდეგ რაც იგი ეჭვმიტანილი იყო კრიმინალურ ქმედებებში, რამაც საფრთხე შეუქმნა ჩინეთის ეროვნულ უსაფრთხოებას. ავსტრალიის მთავრობამ განაცხადა, რომ ჟურნალისტი საცხოვრებლის მეთვალყურეობის ქვეშ იმყოფებოდა უცნობ ადგილას.
ამის შემდეგ ჩინეთში მომუშავე კიდევ ორი ავსტრალიელი ჟურნალისტი დაიკითხა და ჩენგ ლის დაკავების საქმით დაინტერესებულ პირებად გამოაცხადეს. ორივე ჟურნალისტი ჩინელმა პოლიციამ შუაღამის შემდეგ მოინახულა და სახელმწიფო უსაფრთხოების სამინისტროს დაკითხვაზე გამოცხადება სთხოვა.
სახლების ჩხრეკის შემდეგ ჟურნალისტებმა თავშესაფარი ავსტრალიის დიპლომატიურ მისიებს სთხოვეს, რადგან მათ ქვეყნიდან გასვლის უფლება არ მისცეს. დაძაბულობა სრულად იყო გამოხატული ხუთი დღის განმავლობაში, რის შემდეგაც ჩინეთი საბოლოოდ დათანხმდა მათ ავსტრალიაში დაბრუნების ნებას. მათი წასვლის შემდეგ ქვეყანაში აღარ დარჩა ავსტრალიური მედიის მიერ დასაქმებული ჩინელი რეპორტიორები, რაც პირველად 1970-იანი წლების შემდეგ.
მათი წასვლიდან რამდენიმე დღეში, ჩინეთის სახელმწიფო საინფორმაციო სააგენტო Xinhua-მ გამოაქვეყნა მოხსენება, რომელშიც ნათქვამია, რომ ავსტრალიურმა დაზვერვამ დაარბია ავსტრალიაში განლაგებული ჩინელი ჟურნალისტების დაუზუსტებელი რაოდენობა და რომ ეს უხეშად არღვევდა მათ უფლებებს. ავსტრალიის ხელისუფლებას ამ ბრალდებაზე პასუხი არ გაუცია.
იდეოლოგიური საკითხები: ორ ქვეყანას ასევე უთანხმოება ჰქონდა სხვა იდეოლოგიურ საკითხებზე ადრეც. მას შემდეგ, რაც გავრცელდა ცნობები ჩინეთის მიერ უიღურ მუსლიმებს სახელმწიფო დაკავების ბანაკებში ყოფნის შესახებ, ავსტრალიამ სწრაფი რეაგირება მოახდინა და ღრმა შეშფოთება გამოხატა ადამიანის უფლებების მხრივ.
ანალოგიურად, მას შემდეგ, რაც ჩინეთმა დააწესა ეროვნული უსაფრთხოების კანონი ჰონგ კონგში, ავსტრალიამ შეაჩერა ექსტრადიციის ხელშეკრულება ჰონგ კონგთან და განაცხადა, რომ კანონი ძირს უთხრის ჰონგ კონგის ავტონომიას და თრგუნავს ოპოზიციას კონტინენტური ჩინეთის მიმართ. ავსტრალიამ ასევე გადაწყვიტა ვიზების გახანგრძლივება ჰონგ კონგის მაცხოვრებლებისთვის. ორივე შემთხვევაში ჩინეთმა მტკიცედ უპასუხა და სთხოვა ავსტრალიას არ ჩარეულიყო მის შიდა საკითხებში.
'მსგავსი მოაზროვნე' მოკავშირეების ძებნა
კანბერამ დაიწყო გზების ძიება, რათა თავი დააღწიოს ამ გადაჭარბებულ ჩინურ დამოკიდებულებას და სურს გააძლიეროს თავისი კავშირები უფრო იდეოლოგიურად თავსებად მოკავშირეებთან, როგორიცაა ინდოეთი, იაპონია და შეერთებული შტატები. ფაქტობრივად, პრემიერ მინისტრმა სკოტ მორისონმა გამოთქვა საჭიროება დაუკავშირდეს უფრო მეტ თანამოაზრე დემოკრატიებს ჩინეთის აგრესიასა და ექსპანსიასთან დასაპირისპირებლად.
ოთხმხრივ ინიციატივაზე, ან ოთხმხრივ კოლეგებთან ინდოეთიდან, შეერთებული შტატებიდან და იაპონიიდან, ავსტრალიის საგარეო საქმეთა მინისტრმა მარის პეინმა ხაზი გაუსვა ღია, გამძლე და ინკლუზიური ინდო-წყნარი ოკეანის რეგიონის აუცილებლობას, რომელიც იმართება წესებით და არა ძალაუფლებით. ავსტრალიამ ასევე ყურადღება გაამახვილა თავისი ეკონომიკის სასიცოცხლო სექტორებზე, როგორიცაა მინერალები, რისთვისაც იგი დიდად არის დამოკიდებული ჩინეთთან ვაჭრობაზე.
2007 წელს დაარსების დღიდან, Quad-ს ანალიტიკოსების მიერ მიენიჭა იარლიყი, როგორც მცდელობა შეეწინააღმდეგოს ჩინეთის მზარდ კვალს ინდო-წყნარი ოკეანის რეგიონში. შეხვედრა ხდება იმ დროს, როდესაც ოთხი მონაწილე ქვეყნიდან სამი უთანხმოებაა ჩინეთთან ამა თუ იმ საკითხზე.
ინდოეთი ჩართული იყო ჩინეთთან სასაზღვრო დაპირისპირებაში, რომელიც ახლა ხუთ თვეზე მეტხანს გრძელდება. ორ მხარეს შორის დაპირისპირების რამდენიმე რაუნდის მიუხედავად, კონფლიქტი არ მომკვდარა. ანალოგიურად, ტრამპის ადმინისტრაციის პირობებში, აშშ-ჩინეთის ურთიერთობები ყველაზე უარესი იყო ბოლო ათწლეულების განმავლობაში. ოთხ შეხვედრაზე აშშ-ს სახელმწიფო მდივანმა მაიკ პომპეომ ჩინეთის მმართველი პარტია ექსპლუატაციაში, კორუფციასა და იძულებაში დაადანაშაულა.
ᲒᲐᲣᲖᲘᲐᲠᲔᲗ ᲗᲥᲕᲔᲜᲡ ᲛᲔᲒᲝᲑᲠᲔᲑᲡ:
