ტრამპი აგრძელებს მოლაპარაკებას, ტოვებს წყნარი ოკეანის სავაჭრო პაქტის. რა ხდება ახლა?
სამუშაოს პირველ სამუშაო დღეს, აშშ-ს პრეზიდენტმა „შეწყვიტა“ ტრანსწყნარი ოკეანის პარტნიორობა, ისტორიაში უდიდესი სავაჭრო შეთანხმება, ბარაკ ობამას ხელმოწერის მიღწევა და შემოთავაზებული ამერიკული კონტრასტი რეგიონში ჩინეთის ეკონომიკური გავლენისთვის.
ტრამპმა შეცვალა აშშ-ს სავაჭრო პარტნიორების გათვლები და პეკინს კომერციული და სტრატეგიული უპირატესობა მისცა. რა არის ტრანსწყნარი ოკეანის პარტნიორობის (TPP) სავაჭრო გარიგება?
TPP გათვალისწინებული იყო, როგორც სავაჭრო პაქტი წყნარი ოკეანის 12 ქვეყანას შორის: აშშ, იაპონია, მალაიზია, ვიეტნამი, სინგაპური, ბრუნეი, ავსტრალია, ახალი ზელანდია, კანადა, მექსიკა, ჩილე და პერუ. ეს იყო ამ ტიპის ყველაზე ამბიციური შეთანხმება, რომელიც ოდესმე მიღწეულია და მიზნად ისახავდა ტარიფების შემცირებას წევრ ქვეყნებს შორის ვაჭრობის უმეტეს საქონელზე. ამ ქვეყნებს, სადაც თითქმის 800 მილიონი ადამიანი ცხოვრობს და მსოფლიო ვაჭრობის 40%-ს შეადგენს, პოტენციურად შეეძლოთ შეექმნათ ერთიანი ბაზარი ევროკავშირის ხაზით.
როგორ გაჩნდა პაქტის იდეა?
2005 წლის 3 ივნისს, სამხრეთ კორეაში, ჯეჯუში, აზია-წყნარი ოკეანის ეკონომიკური თანამშრომლობის (APEC) შეხვედრის მიღმა, ბრუნეის, ჩილეს, ახალი ზელანდიისა და სინგაპურის წარმომადგენლები შეთანხმდნენ ტრანს-წყნარი ოკეანის სტრატეგიული ეკონომიკური პარტნიორობის შეთანხმებაზე. 2008 წლის იანვარში შეერთებულმა შტატებმა დაიწყო მოლაპარაკებები ამ ოთხ ქვეყანასთან ფინანსური სერვისებით ვაჭრობის ლიბერალიზაციის შესახებ, ნაბიჯი, რომელმაც საბოლოოდ შექმნა საფუძველი TPP-ისთვის. შემდგომში პარტნიორობა გაფართოვდა და მოიცავდა აშშ-ისა და APEC-ის ოთხი ორიგინალური წევრის გარდა, იაპონიას, მალაიზიას, ვიეტნამს, ავსტრალიას, კანადას, მექსიკას და პერუს.
წაკითხვა | დონალდ ტრამპი გამოდის TPP-ის შეთანხმებიდან: ტრამპის ადმინისტრაციის მიერ აქამდე ხელმოწერილი სხვა აღმასრულებელი ბრძანებები
8 წლიანი მტკივნეული მოლაპარაკებების შემდეგ, TPP პაქტი 2016 წლის თებერვალში ოკლენდში გაფორმდა. ის უნდა განხორციელებულიყო წევრი ქვეყნების საკანონმდებლო ორგანოების მიერ რატიფიცირების შემდეგ, მაგრამ არასოდეს იქნა მიღებული აშშ-ს კონგრესის მიერ. იაპონიამ რატიფიცირება მოახდინა TPP გასულ კვირას, მიუხედავად იმისა, რომ აშკარა იყო, რომ გარიგების მომავალი ბნელი იყო.
რომელი საქონლისა და მომსახურების სარგებელს მიიღებდა თბოსადგური?
სრული დიაპაზონი - ზოგიერთ შემთხვევაში ტარიფები დაუყოვნებლივ მოიხსნებოდა, ზოგ შემთხვევაში კი დროთა განმავლობაში. იაპონური ავტომწარმოებლები, როგორიცაა Toyota, Nissan და Honda, უფრო იაფად მიიღებდნენ აშშ-ს, მათ ყველაზე დიდ საექსპორტო ბაზარს. აშშ-ს ავტომობილების ექსპორტი ახალ ბაზრებს იპოვიდა, თუ 70%-მდე ტარიფები შემცირდებოდა ისეთ ქვეყნებში, როგორიცაა ვიეტნამი და მალაიზია. ამერიკელი ფერმერები და მეფრინველეობის ფირმები სარგებლობდნენ, ისევე როგორც ვიეტნამის ტექსტილის ექსპორტი. რძის, შაქრის, ღვინოს, ბრინჯის და ზღვის პროდუქტების გადასახადები უფრო დაბალი იქნებოდა, ხოლო ექსპორტიორი ქვეყნები, როგორიცაა ავსტრალია და ახალი ზელანდია, მოიგებდნენ. ლიბერალიზებული თავისუფალი ვაჭრობა, სავარაუდოდ, სერვისებშიც იყო.
რატომ გაიყვანა პრეზიდენტმა დონალდ ტრამპმა აშშ TPP-დან?
მოსალოდნელი იყო. მან ეს არაერთხელ მოიხსენია, როგორც საშინელი გარიგება, სამუშაოს დამღუპველი და პოტენციური კატასტროფა ჩვენი ქვეყნისთვის კამპანიის დროს. 21 ნოემბერს მან YouTube-ზე გამოაქვეყნა ორწუთნახევრიანი საინფორმაციო კომერციული ვიდეო, რომელშიც თქვა, რომ აშშ დატოვებს TPP-ს მისი ოფისში მუშაობის პირველ დღეს. მან შეასრულა ეს პირობა და ხელი მოაწერა აღმასრულებელ ბრძანებას, რომელიც ადასტურებდა აშშ-ს გაყვანას თეთრ სახლში მის პირველ სრულ სამუშაო დღეს.
წაკითხვა | დონალდ ტრამპი, როგორც აშშ პრეზიდენტი: აი, რა გააკეთა მან თანამდებობის დაკავებიდან პირველ კვირაში
მრავალეროვნული შეთანხმებების ნაცვლად, ტრამპს სურს მოლაპარაკება სამართლიანი, ორმხრივი სავაჭრო შეთანხმებებზე, რომლებიც სამუშაო ადგილებს და ინდუსტრიას დააბრუნებს ამერიკის სანაპიროებზე. მართლაც, TPP ითვლებოდა, რომ შესაძლოა გააძლიეროს კონკურენცია ქვეყნების სამუშაო ძალებს შორის. ლეიბორისტულმა ჯგუფებმა გამოთქვეს შეშფოთება იმის გამო, რომ სამუშაო ადგილების გადაადგილება დიდი, განვითარებული ეკონომიკებიდან, როგორიცაა აშშ, დაბალი ხელფასითა და ნაკლებად მკაცრი შრომის კანონებით ქვეყნებში.
და ზუსტად რატომ არის აშშ-ის გამოსვლა პაქტიდან ასეთი დიდი საქმე?
ერთი, ისტორიაში ყველაზე დიდი რეგიონალური სავაჭრო შეთანხმება და, ალბათ, ყველაზე დახვეწილი შეთანხმება, რომელიც ოდესმე შეთანხმებულა, დააწესებდა ახალ პირობებს ვაჭრობისა და ბიზნესის ინვესტიციებისთვის მის 12 ხელმომწერს შორის, რომელთა ერთობლივი წლიური მშპ 28 ტრილიონი დოლარია. ის ცდილობდა წყნარი ოკეანის ქვეყნების დაახლოებას და ჩინეთის რეგიონალური გავლენის წინააღმდეგ საყრდენის როლს. დამოუკიდებელმა კვლევამ თქვა, რომ შეთანხმება, რომელსაც პრეზიდენტ ბარაკ ობამამ დაუჭირა მხარი, როგორც 21-ე საუკუნის ვაჭრობის წესების ოქროს სტანდარტის დამყარების გზა, გაზრდიდა აშშ-ს შემოსავალსა და ექსპორტს, თუმცა არა სამუშაო ადგილებს.
მეორე, არის გეოპოლიტიკა. ტრამპის საარჩევნო ოლქისთვის TPP იყო ელვისებური ჯოხი უფრო ფართო უკმაყოფილებისთვის სტაგნაციური ხელფასების და სამუშაო ადგილების დაკარგვის გამო, რაც ბრალი იყო გლობალიზაციისა და წარსული სავაჭრო შეთანხმებების გამო - თუმცა, მისი უგულებელყოფა დაუყოვნებელი რისკის ქვეშ აყენებს ამერიკის როლს, როგორც გლობალური სავაჭრო პოლიტიკის ლიდერს და, შესაბამისად, , გლობალური ეკონომიკა. როდესაც ჩვენი პოტენციური მომხმარებლების 95%-ზე მეტი ცხოვრობს ჩვენს საზღვრებს გარეთ, ჩვენ არ შეგვიძლია მივცეთ უფლება, როგორიც ჩინეთია, დაწერონ გლობალური ეკონომიკის წესები. ჩვენ უნდა დავწეროთ ეს წესები, გავხსნათ ახალი ბაზრები ამერიკულ პროდუქტებზე, ამასთან, დავაწესოთ მაღალი სტანდარტები მუშაკების დასაცავად და გარემოს შესანარჩუნებლად, თქვა ობამამ.
ეს ნიშნავს, რომ პეკინი შესაძლოა ამ კვირას ზეიმობს?
სავსებით შესაძლებელია. ჩინეთი, რომელიც არ იყო TPP-დან, განიხილავდა მას, როგორც პოტენციურ საფრთხეს და აშშ-ს ხრიკს აზიის სავაჭრო პარტნიორებზე კონტროლის გამკაცრების მიზნით. ობამამ ხაზგასმით აღნიშნა, რომ TPP იყო აშშ-ის აზიის სტრატეგიული საყრდენის ფუნდამენტური ნაწილი და ჩინურმა მედიამ დაგმო ეს შეთანხმება, როგორც (აშშ) გეოპოლიტიკური სტრატეგიის ეკონომიკური მკლავი, რათა დარწმუნდეს, რომ ვაშინგტონი უზენაესია რეგიონში.
ახლა, ტრამპის ქმედების შემდეგ, TPP-ის რამდენიმე ქვეყანამ განაცხადა, რომ იმედოვნებენ, რომ გააგრძელებენ შეთანხმებას აშშ-ს გარეშეც და შესაძლოა ჩინეთთან თანამშრომლობით. ავსტრალიის პრემიერ მინისტრმა მალკოლმ ტერნბულმა თქვა, რომ მან ეს საკითხი განიხილა იაპონიის, სინგაპურის და ახალი ზელანდიის პრემიერ-მინისტრებთან და რა თქმა უნდა, არსებობს ჩინეთის პოტენციალი შეუერთდეს TPP-ს. მისმა ვაჭრობის მინისტრმა სტივენ ჩიობომ თქვა, რომ ჩინეთისთვის იქნება შესაძლებლობა, თუ ჩვენ შევძლებთ მისი ხელახალი ფორმულირება იყოს 'TPP 12-ს მინუს ერთი', იმ ქვეყნებისთვის, როგორიცაა ინდონეზია ან ჩინეთი ან მართლაც სხვა ქვეყნები, განიხილონ გაწევრიანება. ეს ძალიან ცოცხალი ვარიანტია და ჩვენ ამას ვაგრძელებთ და ეს იქნება საუბრების აქცენტი გარკვეული პერიოდის განმავლობაში.
ახალი ზელანდიის პრემიერ მინისტრმა ბილ ინგლიშმა აღნიშნა, რომ პეკინმა არ დააყოვნა შესაძლებლობა გამოეჩინა თავისუფალი ვაჭრობის მხარდამჭერი. მალაიზიის მეორე ვაჭრობის მინისტრმა ონგ კა ჩუანმა თქვა, რომ არსებობს მრავალი შესაძლებლობა, რომლითაც (დარჩენილ) 11 ქვეყანას კვლავ შეუძლია გააგრძელოს მუშაობა. ტაილანდის ცენტრალური ბანკის გუბერნატორმა ვერატაი სანტიპრაბჰობმა თქვა, რომ აშშ-ს პროტექციონიზმი შესაძლოა უკეთეს შესაძლებლობას წარმოადგენდეს ზოგიერთი რეგიონალური სავაჭრო შეთანხმებისთვის, რაც შეიძლება სასარგებლო იყოს რეგიონული ინტეგრაციის მცდელობებისთვის.
პეკინში საგარეო საქმეთა სამინისტროს სპიკერმა ჰუა ჩუნინგმა პირდაპირ არ თქვა, იქნებოდა თუ არა ჩინეთი დაინტერესებული TPP-ში შეერთებით.
თუმცა, მისი თქმით, ჩვენ ვფიქრობთ, რომ დღევანდელ ვითარებაში, რაც არ უნდა მოხდეს, ყველამ უნდა გააგრძელოს ღია, ინკლუზიური, უწყვეტი განვითარების გზა, ეძებოს თანამშრომლობა და მომგებიანი. ჩინეთმა შესთავაზა კონტრაქტი, აზიის წყნარი ოკეანის თავისუფალი სავაჭრო ზონა (FTAAP). სამხრეთ-აღმოსავლეთ აზიის მიერ მხარდაჭერილი რეგიონალური ყოვლისმომცველი ეკონომიკური პარტნიორობა (RCEP), რომლის ნაწილიც ინდოეთია, მუშაობს.
მაგრამ რატომ სჭირდება დანარჩენ 11 ქვეყანას აშშ-ის ჩანაცვლება TPP-ში?
იმის გამო, რომ პაქტი თავდაპირველი სახით ამოქმედდეს, მისი რატიფიცირება 2018 წლის თებერვლამდე უნდა მოხდეს მინიმუმ 6 ქვეყნის მიერ, რომლებიც შეადგენენ ხელმომწერი ქვეყნების ეკონომიკური პროდუქციის 85%-ს. და ვინაიდან აშშ შეადგენს ჯგუფის მთლიანი შიდა პროდუქტის 60%-ს, ამ პირობების შესრულება შეუძლებელია აშშ-ს მონაწილეობის გარეშე. ტრამპის გადაწყვეტილება არსებითად ნიშნავს, რომ შეთანხმების ხელახალი მოლაპარაკება უნდა მოხდეს - და ეს, როგორც ნოემბერში იაპონიის პრემიერ მინისტრმა შინზო აბემ თქვა, დაარღვევს TPP-დან სარგებლის ფუნდამენტურ ბალანსს.
რატომ შეიძლება მოიგოს ინდოეთი
ჩინეთის მსგავსად, ინდოეთი ასევე არის თბოსადგურის მიღმა. ისეთ პაქტებს, როგორიცაა TPP და შემოთავაზებული ტრანსატლანტიკური სავაჭრო და საინვესტიციო პარტნიორობა (TTIP), აშშ-ევროკავშირის შეთანხმება, შეიძლება პოტენციურად შეამციროს მოთხოვნილება ინდურ პროდუქტებზე ტრადიციულ ბაზრებზე, როგორიცაა აშშ და ევროკავშირი, ხოლო ამ შეთანხმებების პარტნიორებს სარგებელს მოუტანს. ვიეტნამი, მაგალითად, მოსალოდნელი იყო, რომ მოიგებდა ინდოეთის ხარჯზე აშშ-ს ბაზარზე ტანსაცმლის ბიზნესში, რადგან TPP მისცემდა მას ტექსტილისთვის ნულოვანი გადასახადის ხელმისაწვდომობას - ინდოელი ექსპორტიორები, მეორე მხრივ, იძულებულნი იქნებოდნენ გადაეხადათ 14%. -30% გადასახადი. კიდევ ერთხელ, „ნართის წინ“ დებულებამ, რომელიც მოითხოვს ტანსაცმლის დამზადებას TPP-ის ერთ-ერთ პარტნიორ ქვეყანაში წარმოებული ძაფისგან და ქსოვილისგან, რათა კვალიფიცირებული იყოს უბაჟო მოპყრობისთვის, შეიძლება გავლენა იქონიოს ნართის და ქსოვილის ექსპორტზე ინდოეთიდან ისეთ ქვეყნებში, როგორიცაა ვიეტნამი. პეტერსონის საერთაშორისო ეკონომიკის ინსტიტუტმა 2015 წლის სექტემბერში განაცხადა, რომ თუ ჩინეთი და APEC-ის დანარჩენი ნაწილი შეუერთდებიან TPP-ის მეორე ეტაპს, რომელიც აგრძელებს ინდოეთის გამორიცხვას, ინდოეთის ექსპორტის წლიური ზარალი იქნება 50 მილიარდი დოლარი.
ზოგიერთ ანალიტიკოსს სურდა, რომ ინდოეთმა დაკალიბრებულიყო TPP წვრილი ბეჭდვითი ზემოქმედება და მოეხდინა თავისი მოქმედება რეგიონალურ პაქტებზე, რომლის ნაწილიც ის არის, მათ შორის RCEP. TPP-ისა და ინდოეთის განვითარებადი გამოწვევების შესახებ მოხსენებაში, სინგაპურის ეროვნული უნივერსიტეტის სამხრეთ აზიის კვლევების ინსტიტუტის ამიტენდუ პალიტმა მოუწოდა ინდოეთს, გულდასმით შეესწავლა TPP, რათა წინასწარ განსაზღვრულიყო მისი შესაძლო გავლენა RCEP მოლაპარაკებებზე.
ინდოეთი მოიგებს RCEP-ისგან, რომელიც მის ექსპორტს შესთავაზებს უფრო მეტ წვდომას აზიის წყნარი ოკეანის რამდენიმე ბაზრებზე, მათ შორის ჩინეთში.
(New York Times-თან, AP-თან და Reuters-თან ერთად)
ᲒᲐᲣᲖᲘᲐᲠᲔᲗ ᲗᲥᲕᲔᲜᲡ ᲛᲔᲒᲝᲑᲠᲔᲑᲡ:
